به نام خدا و با سلام و احترام؛ در مورد وظايف فرزندان در برابر والدين، امام رضا(ع) مي فرمايد: "نيكي به والدين واجب است گرچه مشرك باشند، ولي در معصيت خدا نبايد آنان را اطاعت كرد".(1)
قرآن مجيد تنها در يك مورد مخالفت با پدر و مادر را جايز دانسته و آن صورتي است كه پدر و مادر فرزند را به شرك فرا خوانند، ولي در ساير موارد به رفتار پسنديده توصيه كرده است.(2)
امام باقر(ع) مي فرمايد: "سه چيز است كه خداوند دربارة آن ها براي مخالفت رخصت نفرموده است: رد امانت به نيكوكار و بدكردار، وفا به پيمان نسبت به نيكوكار و بدكردار و خوش رفتاري با پدر و مادر، نيكوكار باشند يا بدكردار".(3)
والدين وظيفه دارند بين فرزندان خود، بر اساس عدالت برابري رفتار كنند و هيچ گاه پسر را بر دختر يا فرزندي را بر فرزندان ديگر مقدّم ندارند، چنان كه از رسول اكرم(ص) روايت شده كه "پروردگار دوست دارد بين فرزندانتان عدالت را رعايت كنيد، حتي در بوسيدن آنان"(4)
اما سرپيچي والدين از اين وظيفه، باعث نمي شود فرزندان مقابله مثل كنند و به پدر و مادر بي احترامي نمايند! البته مي توانند با رعايت ادب و متانت از برخورد آنان انتقاد كنند، ولي انتقاد، غير از توهين و بي ادبي است. به نظر قرآن پاسخ بدي را با خوبي بايد داد و هر كس مسئول عمل خود مي باشد.
توجه داشته باشيد كه همة پدران و مادران، فرزندان خويش را دوست دارند و آنان را پارة تن خود مي دانند و روز و شب براي سعادت و خوشبختي فرزندان تلاش مي كنند. از منظر پدران و مادران خوشبختي و پيشرفت فرزندان، شيرين ترين ارمغان زندگي است.
پدر و مادر از آغاز ولادت فرزند، در پي نگهداري، پرورش و تعليم و تربيت قدم بر مي دارند و رنج ها را به جان و دل مي خرند و خود را وقف او مي كنند، تا اين كه فرزندي صالح و شايسته به جامعة بشري عرضه كنند. حال براي نيل به اين هدف بايد به مسائل و ظرافت هاي تربيتي آگاهي داشته باشند. در غير اين صورت نتيجه معكوس مي شود. بنابراين، اولين قدم براي موفقيت در تعليم و تربيت فرزندان اين است كه پدر و مادر به مسائل تربيتي آگاهي لازم را داشته باشند، مثلاً بدانند كه تبعيض، محبّت بي جا، تشويق و توبيخ بي مورد چه پيامدهايي دارد و بايد از آن پرهيز نمود.
نكته اي كه بايد فرزندان به آن توجّه داشته باشند آن است كه چه بسا اتفاق مي افتد، پدر و مادر با اعتقاد به اين كه حركت هاي تربيتي آنان از قبيل تنبيه، تشويق، محبت و ... نسبت به فرزندانشان عادلانه است (نه تبعيض آميز) رفتاري را بروز مي دهند، ولي فرزندان آن را با نگرشي كه دارند، رفتاري تبعيض آميز مي پندارند. عقيدة پدر و مادر رفتاري است عادلانه ولي احساس فرزند از آن تعبض آميز است. در اين صورت بايد فرزندان در قضاوت خويش تجديد نظر كنند. با عينك خوش بيني در رفتار پدر و مادر بيانديشند. بنابراين احساس تبعيض، هم ممكن است از ضعف تربيتي پدر و مادر باشد و هم ممكن است از برداشت نادرست فرزند باشد. حال اگر فرزند در قضاوت خويش تجديد نظر نمود و دقّت بيشتري به خرج داد و به اين نتيجه رسيد كه شعف از قضاوت خويش است، نه از پدر و مادر، در اين صورت از نگراني بيرون مي آيد و مشكل برطرف مي شود. نيز از رنج تبعيض و كم مهري پدر و مادر رهايي مي يابد. حال اگر در تجديد نظر باز به نتيجة اوّل رسيد، در اين صورت در پي پاسخ به اين پرسش باشد كه آيا پدر و مادر توجّه به تبعيض دارند، يا نه؟ اگر توجه ندارند، پس ناراحتي دليلي ندارد. مي توان به جاي احساس ناراحتي، به پدر و مادر كمك كرد و آنان را متوجّه كردارشان نمود. اگر توجه دارند، از خود سؤال كند كه مگر پدر و مادر سعادت فرزندانشان را نمي خواهند؟ پاسخ اين سؤال مثبت است. قطعاً پدر و مادر خوبي بچه هايشان را مي خواهند. ضعف در اين است كه آنان آگاهي لازم را در امر تربيتي ندارند، در اين صورت فرزند بايد به پدر و مادر كمك كند. به جاي ابراز ناراحتي، خود را با موقعيّت هماهنگ كند و از ضعف هاي پدر و مادر در گذرد، يا با لطايف خاصي به آنان بفهماند كه راه درست در امر تربيت فرزندان چنين است. گاهي هم برخي از كم لطفي هاي پدر و مادر جنبة واكنشي و تنبيه فرزندان دارد تا رفتارشان را تغيير دهند. اين دليل هم خوب است مورد بررسي قرار گيرد. *با استفاده از آرشيو مركز ملي پاسخگويي ديني؛ آدرس سايت:http://www.pasokhgoo.ir دوست عزيز چنانچه باز هم در مورد سوالي که طرح نموده ايد نياز به توضيح بيشتر بود در کلوب مرکز ملي پاسخگويي http://www.cloob.com/club/post/show/clubname/pasokh/topicid/1532236/wrapper/true در خدمتتان هستيم. همواره در پناه حق موفق باشيد.
پي نوشت ها:
1. عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 124.
2. لقمان (31) آيه 15.
3. اصول كافي، ج 3، ص 236.
4. كنزالعمال، ج 16، ص 445.