با عرض سلام و ادب؛ مهمترين آثار و معايب بدگماني عبارتند از: 1- آفت دين بودن: اميرالمؤمنين(ع) مي‏فرمايد:"آفة الدّين سوء الظّن؛ بدگماني آفت دين است".(1)2- سوق دادن به بدي‏ها: امام علي(ع) مي‏فرمايد: "بدگماني كارها را خراب مي‏كند و شرور را بر مي‏انگيزد".(2)3- نابودي ايمان: امام صادق(ع) مي‏فرمايد: "آن كه انسان برادر مؤمن خود را مورد سوء ظن قرار دهد، ايمان وي اندك اندك از او سلب مي‏گردد، چنان كه نمك در آب از بين مي‏رود".(3)4- بطلان عبادت: امام علي(ع) مي‏فرمايد: "از سوء ظن بپرهيزيد، زيرا بدگماني عبادت را نابود مي‏سازد".(4)5- سلب اعتماد: در روايتي آمده است: "بدترين مردم كسي است كه به خاطر سوء ظن به كسي اعتماد نكند، نيز مورد اعتماد كسي نباشد".(5)6- بيماري: اميرمؤمنان(ع) مي‏فرمايد: "انسان بدگمان هميشه بيمار است".(6)7- ترس: امام علي(ع) مي‏فرمايد: "كسي كه گمانِ بد داشته باشد، از همه كس مي‏ترسد".(7)راه‏هاي پيشگيري از بدگماني:1- آشنايي با آثار بدگماني: چه بسا افرادي كه به اين بيماري مبتلا شده‏اند، از عواقب آن بي خبرند. اطلاع از سرانجام بدگماني و آثار و مضراتي كه ذكر شد، عامل باز دارنده محسوب مي‏شود. 2- كار ديگران را حمل بر صحت كرد: بدبيني از آن جا حاصل مي‏شود كه قضاوت صحيح صورت نمي‏گيرد، ولي اگر اعمال ديگران بر نيكوترين وجه ممكن حمل شود، بدبيني محقق نخواهد شد. از اين رو در روايات به اين نكته تأكيد شده است تا جايي كه رسول اكرم(ص) مي‏فرمايد: "براي كار برادرت عذري جستجو كن و اگر عذري نيافتي، براي آن عذري بتراش".(8)در روايتي ديگر امام علي(ع) مي‏فرمايد: "هرگز نسبت به سخني كه از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر، تا وقتي كه مي‏تواني محمل نيكي براي آن بيابي".(9) 3- پرهيز از معاشرت با نااهلان:در حديثي آمده است: "مجالست و همنشيني با بدان مايه سوء ظن به نيكان است".(10)4- اصلاح اخلاق: از آن جا كه حسد و كينه توزي و تكبر و غرور از عوامل بدبيني به حساب مي‏آيد، براي پيشگيري از بدبيني بايد از اين امور اجتناب ورزيد.5- مبادرت با عقده حقارت: كسي كه گرفتار خود كم بيني و عقده حقارت است يا از سوي ديگران مورد تحقير واقع شده، سعي مي‏كند ديگران را در محيط فكر خود تحقير كند و گنه كار جلوه دهد تا فشار رواني خود را كاهش دهد اما كسي كه احساس خود كم بيني ندارد، به استفاده از اين شيوه نيازي ندارد.پي نوشت‏ها: 1. غررالحكم، ج 3، ص 101.2. همان، ج 4، ص 132. 3. بحارالأنوار، ج 72، ص 198.4. غررالحكم، ج 2، ص 308.5. ميزان الحكمه، ج 5، ص 626.6. همان، ص 628.7. غررالحكم، ج 5، ص 442.8. بحارالانوار، ج 72، ص 197.9. نهج البلاغه، صبحي صالح، قصار 360.10. بحارالانوار، ج 74، ص 197.* با استفاده و برداشت از آرشيو مرکز ملي پاسخگويي ديني : http://www.pasokhgoo.ir

با عرض سلام و آرزوي نيكبختي براي شما؛ امام علي(ع) مي فرمايد: "مؤمن شب صبح نمي كند و صبح را به شب نمي رساند مگر آن كه به نفس خود بدگمان است و پيوسته از او عيب جويي مي كند و زيادتر از آن چه نموده است از آن مي طلبد".[41]در سخن فوق به صراحت معناي سوء ظن به خود بيان شده است. بدبيني به خود، يعني خود را همواره مقصر ديدن و مغرور نشدن و خود را برتر از ديگران نديدن اگر اين سوء ظن به خود حاصل شد قطعاً حسن ظن به ديگران نيز محقق خواهد شد وقتي كسي به خود بدبين باشد به ديگران خوش بين خواهد بود از اين رو امام علي(ع) مي فرمايد: "خوشا به حال كسي كه عيب هايش او را از عيب هاي ديگران باز دارد".[42]ديده زعيب دگران كن فراز صورت خود بين و در او عيب سازاسلام به اين دو امر توصيه فراوان دارد تا از يك سو از ابتلا به عجب و خود بيني پيشگيري گردد و از سوي ديگر امنيت فكري افراد جامعه تأمين گردد. خوش بيني به ديگران، به معناي عمل آن ها را حمل بر صحت كردن و توجيه نمودن. همان طور كه امام علي(ع) فرموده اند: "اعمال برادرت را بر بهترين وجه حمل كن مگر آن كه حجت و دليلي براي تو پيدا شود كه راه توجيه را ببندد و هرگز نسبت به سخني كه از برادر مسلمانت صادر شده است بدگمان مباش در صورتي كه مي تواني آن را به صورت خوبي توجيه كني".[43][41] نهج البلاغه، فيض الاسلام، خطبة 175.[42] همان.[43] وسائل الشيعه، ج 8، ص 614.* با استفاده و برداشت از آرشيو مرکز ملي پاسخگويي ديني : http://www.pasokhgoo.ir