با عرض سلام و تشكر از شما؛ در همدردي باشما بايد عرض كنم كه متاسفانه اين آفت موجب اختلال در روابط سالم در ميان تعاملات بشريت شده كه در واقع از نقاط ضعف روحي افراد مبتلا سرچشمه مي‏گيرد، گاهي انسان به خاطر ترس از فقر، پراكنده شدن مردم از دور او و از دست دادن موقعيت و مقام و زماني به خاطر علاقه شديد به مال و جاه و گاهي به خاطر تعصبهاي شديد و حب و بغض‏هاي افراطي، زبان به دروغ مي‏گشايد.قرآن مجيد نيز در مورد اين كه دروغ با ايمان انسان سازگار نيست، مي‏فرمايد: "انما يفتري الكذب الذين لا يؤمنون بآيات الله و اولئك هم الكاذبون؛(1) تنها كساني دروغ مي‏بندند كه به آيات خدا ايمان ندارند، (آري دروغ گويان واقعي آن‏ها هستند". اميرالمؤمنين علي‏(ع) مي‏فرمايد: "لا يجد عبد طعم الايمان حتي يترك الكذب هزله وجده؛(2) انسان طعم ايمان را نمي‏چشد تا دروغ را اعم از جدي و شوخي، ترك كند. در روايت ديگري امام حسن عسگري‏(ع) فرمود: "جعلت الخبائث كلها في بيت و جعل مفتاحها الكذب؛(3)تمام پليدي‏ها در اطاقي قرار داده شده و كليد آن دروغ است. راه درمان دروغ: با توجه به عواملي كه در ايجاد دروغ و ريشه دار ساختن آن مؤثر است، راه درمان آن نسبتاً روشن خواهد بود و به طور كلي براي درمان اين انحراف اخلاقي، بايد از اين طرق اقدام نمود.1 - قبل از هر چيز بايد انسان‏هاي دروغ‏گو را به عواقب دردناك و آثار سوء معنوي و مادي و فردي و اجتماعي اين رذيله زشت متوجه ساخت و با تدبير و تفكر در آيات قرآن مجيد و سخنان پيشوايان بزرگ دين (ع) مي‏توان فهميد كه منافع فرضي و خيالي دروغ هرگز نمي‏تواند با آن همه مفاسد برابري نمايد.هم چنين بايد متوجه بود كه اگر دروغ در پاره‏اي از موارد نفع شخصي هم داشته باشد نفعش آني و بسيار زودگذر است؛ زيرا هيچ سرمايه‏اي براي يك انسان در اجتماع - در هر شرايط و هر مقامي - بالاتر از سرمايه اعتماد و اطمينان مردم نسبت به وي نيست كه بزرگترين دشمن آن همين دروغ است. 2 - يكي ديگر از مؤثرترين طرق درمان دروغ، پرورش شخصيت در افراد است؛ زيرا يكي از عوامل مهم رواني دروغ، احساس حقارت و كمبود شخصيت است و در حقيقت دروغ گفتن يك نوع عكس‏العمل براي جبران اين موضوع است. اگر مبتلايان به دروغ احساس كنند صاحب نيروها و استعدادهايي در درون خود هستند كه با پرورش آن‏ها مي‏توانند ارزش و شخصيت خود را بالا ببرند، نيازي به توسل جستن به دروغ براي ايجاد شخصيت قلابي در خود نمي‏بينند. به علاوه اين كه انسان بايد بداند كه ارزش اجتماعي انسان راستگو كه با اين فضيلت اخلاقي توانسته است جلب "اطمينان عمومي" را بكند مافوق تمام ارزش‏ها است. چنين كسي نه تنها در نظر مردم شخصيت دارد، بلكه در پيشگاه خداوند مقامي در رديف شهدا و پيامبران الهي دارد؛ زيرا در قرآن مجيد مقام راستگويان در رديف مقام پيامبران و شهداي راه حق ذكر شده آن جا كه مي‏فرمايد: "و من يطع الله و الرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبيين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقا": (و كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند ( در روز رستاخيز ) همنشيني كساني خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنان تمام كرده، از پيامبران و صديقان و شهداء و صالحان و آن‏ها رفيق‏هاي خوبي هستند). (4)"راغب اصفهاني" در كتاب مفردات خود چند معنا براي "صديق" نقل كرده است كه همه گواه اين حقيقت است: الف) كسي كه زياد راست مي‏گويد. ب) كسي كه هرگز دروغ نمي‏گويد. ج) كسي كه در سخن و عقيده راست گو است و عملش گواه صدق است. 3 - كوشش براي تقويت پايه‏هاي ايمان به خدا در دل مبتلايان به دروغ و توجه دادن آن‏ها به اين حقيقت كه قدرت خدا مافوق تمام قدرت‏ها است و قادر بر حل تمام مشكلاتي است كه افراد ضعيف الايمان به خاطر آن به دروغ پناه مي‏برند. "راست گويان" تكيه‏گاهشان در برابر حوادث گوناگون، خدا است و افراد دروغ گو در اين موارد تنها هستند.4 - بايد انگيزه‏هاي دروغ و ريشه‏هاي اين انحراف اخلاقي از قبيل طمع، ترس، خودخواهي، حب و بغض‏هاي افراطي و امثال آن را در افراد خشكانيد تا اين رذيله خطرناك زمينه مساعد براي نشو و نماي خود در وجود انسان پيدا نكند. 5 - بايد محيطهاي تربيتي و معاشرتي مبتلايان را از وجود افراد دروغ گو پاك كرد تا تدريجاً طبق اصل تأثير پذيري، محيط وجود آن‏ها از اين رذيله ( دروغ گويي ) پاك گردد. اين موضوع به قدري مهم است كه در دستورهاي تربيتي اسلام از علي (ع) نقل شده است كه فرموده: "لا يصلح الكذب جد و لا هزل و لا ان يعد احدكم صبيه ثم لا يفي له؛(5)شايسته نيست دروغ گفتن - خواه شوخي يا جدي "و نيز شايسته نيست يكي از شما به فرزندش وعده‏اي بدهد سپس وفا نكند.براي جبران دروغ مانند گناهان ديگر بايد توبه كرد. وتوبه آن است كه علاوهبر ندامت قلبي ، انسان تصميم بگيرد كه ديگر آن را تكرار ننمايد.1- نحل (16) آيه 105. 2 - محمد باقر مجلسي، بحارالانوار، ج 69، ص 2493 - همان، ج 69، ص 263.4 -نسا،آيا 695 - حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ج 8، ص 577 * با استفاده از آرشيو مرکز ملي پاسخگويي ديني : http://www.pasokhgoo.ir