در دين مقدس اسلام قانوني داريم به نام "اهم و مهم"؛ يعني در مواردي كه دو حكم از اسلام داشته باشيم و مكلّف نتواند در يك زمان به هر دو عمل كند، لازم است به تكليفي كه اهميت بيشتري دارد، عمل نمايد. دروغ در اسلام حرام است، ولي در مواردي براي رعايت مصلحت مهم‏تر مجاز شمرده شده است، مانند دروغ براي حفظ جان خود يا مسلمان ديگر، در صورتي كه مجرد نباشند. مواردي كه از حرمت دروغ استنثنا شده، در دو موضوع خلاصه مي‏شود:

1 - اضطرار؛ يعني جايي كه انسان ناچار باشد براي رفع ضرر مالي يا جاني يا ناموسي از خود يا از مسلمان ديگر دروغ گويد.
2 - اصلاح ذات البين؛ يعني هر گاه بين دو نفر كدورت و دشمني باشد، و راه آشتي دادن آنان منحصر به دروغ گويي باشد، جايز است انسان دروغ بگويد.(1)
بنابراين در اسلام دروغ مصلحت‏آميز داريم ولي بدان معني نيست كه هر كس در هر مورد مصلحت ديد، دروغ بگويد، يا هر چيزي كه به مصلحت خود بود، يا مصلحت پنداشت، دروغ گويد. در اين صورت هيچ دروغي بد نخواهد بود و هر دروغي مصلحت‏آميز مي‏شود، بلكه فقط در مواردي است كه اسلام به خاطر
مصالح مهم‏تري كه مفاسد دروغ را تحت الشعاع قرار مي‏دهد، جايز شمرده و آن همان دو موضوعي است كه گفته شد: اضطرار و اصلاح ذات البين.

پي نوشت ها:
1.آيت اله ناصر مكارم شيرازي، زندگي در پرتو اخلاق، ص 98؛ آيت اله شهيد دستغيب، گناهان كبيره، ج 1، ص 290.