با عرض سلام و آرزوي نيكبختي براي شما؛ رسول اكرم(ص) حياء را دو قسم كرده و فرموده اند: "حياء بر دو قسم است حياء عاقلانه و حياء احمقانه. حياء عقلاني ناشي از علم و حياء احمقانه ناشي از جهل است".1حياء مذموم، همان كم رويي است كه ناشي از ضعف نفس و نشانة حقارت دروني است. امام علي(ع) يكي از آن موارد را حيا و شرم از فراگيري علم مي داند و مي فرمايد: "هيچ كس حيا نكند از اين كه اگر چيزي را نمي داند ياد بگيرد".2 در اين صورت حياء و شرم موجب انحطاط فكري و عامل ركود و عقب افتادگي انسان مي شود. امام علي(ع) مي فرمايد: "ترس همراه زيان و حياء به نوميدي پيوسته است".3اما حياء ممدوح با عفت و بزرگواري نفس آميخته شده است تا جايي كه امام صادق(ع) آن را رأس مكارم اخلاق مي داند.4اين حيا عامل بازدارنده از گناه است. امام علي(ع) مي فرمايد: "حياء انسان را از انجام كار زشت باز مي دارد".5قرآن مجيد دختر شعيب (ع) را براي داشتن چنين صفتي مي ستايد و مي فرمايد: "يكي از آن ها (در برابر موسي) با شرم و حيا قدم بر مي داشت".6حياء دختر شعيب، همان شرم از مواجهه با نامحرم بوده است. اين حيا قطعاً به پاكدامني كمك خواهد كرد. امام علي(ع) مي فرمايد: "عفت به اندازة شرم و حياي انسان است".7البته بايد حد و مرز اين حيا را شناخت تا به صورت افراطي در نيايد كه زياده روي در اين بخش نيز مذموم است چون در زندگي انسان با اجتماع سر و كار دارد و قطعاً با نامحرم مواجه مي شود. اگر حيا و شرم بيش از اندازه شد چه بسا به ترس از مردم منتهي مي شود و زمينة گوشه گيري را فراهم مي كند.1-كافي، ج 3، ص 166.2-نهج البلاغه، فيض الاسلام، قصار 79.3-بحارالانوار، ج 68، ص 337.4-ميزان الحكمه، ج 1، ص 717.5-همان.6-قصص( ) آية 25.7-غررالحكم، ج 4، ص 312.* با استفاده از آرشيو مرکز ملي پاسخگويي ديني : http://www.pasokhgoo.ir